Paniekaanvallen en triggers herkennen
Wat is een paniekaanval en hoe voelt het?
Een paniekaanval voelt alsof je ineens alle controle verliest. Je hart gaat tekeer, je adem stokt, je begint te zweten en/of te trillen en in je hoofd klinkt het alsof er elk moment iets ergs gaat gebeuren. Veel vrouwen denken tijdens een aanval dat ze gaan flauwvallen of dat ze zelfs een hartaanval krijgen.
En toch is een paniekaanval niet levensgevaarlijk. Het is je zenuwstelsel dat in een fractie van een seconde overschakelt naar de overlevingsstand. Je lichaam denkt dat je in gevaar bent en reageert daarop, ook al is er geen écht gevaar.
Hoe herken je de symptomen van een paniekaanval?
De klachten kunnen per persoon verschillen, maar dit zijn veelvoorkomende signalen:
- Hartkloppingen of een versnelde hartslag
- Moeite met ademhalen of hyperventilatie
- Zweten, trillen of een benauwd gevoel
- Duizeligheid of het idee dat je gaat flauwvallen
- Tintelingen in handen of voeten
- Een overweldigende angst dat je doodgaat of gek wordt
Dit maakt paniekaanvallen intens en beangstigend. Maar het is belangrijk om te weten dat ze tijdelijk zijn, ze gaan dus altijd weer voorbij.
Wat zijn triggers bij een paniekaanval?
Triggers zijn prikkels die je zenuwstelsel terugbrengen naar een oud gevoel van onveiligheid. Het kan dus iets heel kleins zijn: een geur, een geluid, een liedje, een blik in iemands ogen, of een situatie die lijkt op een nare herinnering.
Voor anderen lijkt het onschuldig, maar voor jou voelt het alsof je ineens weer in die oude situatie zit. Dit kan ook onbewust gebeuren. Je lichaam reageert sneller dan je hoofd. Nog voordat je bewust kunt bedenken dat je veilig bent, is je lijf al in paniek.
Wat zijn de oorzaken van paniekaanvallen?
Er is vaak niet één duidelijke oorzaak, maar een combinatie van factoren. Veelvoorkomende oorzaken zijn:
- Onverwerkt trauma of emotionele ervaringen
- Langdurige stress en overbelasting
- Hormonale schommelingen (bijvoorbeeld na zwangerschap of in de overgang)
- Angststoornissen of overmatig piekeren
- Perfectionisme en altijd “sterk moeten zijn”
Het helpt om te begrijpen dat paniekaanvallen niet uit het niets komen. Je lichaam geeft aan dat er spanning of onverwerkte emoties aanwezig zijn.
Hoe kun je omgaan met paniekaanvallen en triggers?
Het belangrijkste is: veroordeel jezelf niet! Een paniekaanval zegt niets over wie jij bent. Je lichaam probeert je te beschermen, ook al voelt het onveilig aan. Er zijn kleine stappen die je direct kunnen helpen:
- Ademhalingsoefening: adem 4 tellen in door je neus, houd kort vast, adem 6 tellen rustig uit. Dit kalmeert je zenuwstelsel.
- Herinner jezelf dat het voorbijgaat: zeg zacht tegen jezelf: “Ik ben veilig. Dit gaat weer over.”
- Gronden in het nu: kijk om je heen en benoem wat je ziet, voelt en hoort. Zo haal je je aandacht uit je hoofd en terug naar je lichaam.
- Triggers opschrijven: houdt bij wanneer de paniek begon en wat eraan voorafging. Zo ontdek je patronen en kun je beter begrijpen waar je lichaam op reageert, en indien nodig deze situaties proberen te voorkomen.
Wanneer moet je hulp zoeken bij paniekaanvallen?
Als paniekaanvallen regelmatig terugkomen of je leven steeds meer gaan bepalen, is het belangrijk om hulp te zoeken. Een coach of therapeut kan je helpen om je triggers beter te begrijpen en manieren te vinden om er anders mee om te gaan.
Je bent niet je paniekaanval
Misschien voelt het nu alsof je leven wordt beheerst door paniekaanvallen. Maar onthoud: jij bént niet je paniek. Jij bent niet je triggers. Jij bent een vrouw die al veel heeft meegemaakt en jouw lichaam vertelt je dat er aandacht nodig is. Met kleine stapjes vooruit kun je weer leren vertrouwen op jezelf en je lijf.
Veel gestelde vragen over paniekaanvallen
Kun je doodgaan aan een paniekaanval?
Nee, een paniekaanval voelt levensbedreigend, maar dat is het niet. Je hartslag gaat omhoog en je ademhaling verandert, maar je lichaam kan dit aan. Uiteraard is het heel vervelend en angstig, maar niet gevaarlijk.
Wat helpt direct bij een paniekaanval?
Blijf rustig ademen en focus op je ademhaling: 4 tellen in, 6 tellen uit. Benoem hardop dat het voorbijgaat en gebruik een grondingsoefening om jezelf terug te brengen naar het nu. Er zijn veel meer manieren die helpen bij een paniekaanval, misschien heb je zelf ook wel een manier gevonden die bij je past zoals iemand die je vasthoudt, met je handen door rijst, macaroni, zand of schelpen gaan, of door random vragen te beantwoorden zoals noem 5 soorten bloemen, noem 7 soorten vogels etc. Hierdoor moeten je hersenen echt aan het werk en kunnen ze even niet aan de angst denken.
Hoe lang duurt een paniekaanval gemiddeld?
Een paniekaanval duurt meestal tussen de 5 en 20 minuten. Het kan langer aanvoelen, maar je lichaam kan niet eindeloos in deze staat blijven.
Hoe weet ik of ik een paniekaanval heb gehad?
Herkenbare symptomen zijn een plotselinge golf van angst/ paniek, hartkloppingen, zweten, trillen, benauwdheid en het gevoel dat je de controle kwijt bent. Als dit in korte tijd opkomt en daarna afzakt, is de kans groot dat je een paniekaanval hebt gehad.
Wat is het verschil tussen een paniekaanval en een paniekstoornis??
Een paniekaanval is een losse gebeurtenis. Spreken we van een paniekstoornis, dan heb je herhaaldelijk aanvallen en leef je vaak in angst voor de volgende keer. In dat geval is professionele hulp extra belangrijk.


